4.
Periaaseq taaguutillu
Kalaallit Nunaanni suliffeqarneq pillugu kisitsisit sapinngisamik najoqqutassat
The
International Labour Organisation-imit
(ILO), FN-ip ataani nunat tamalaat akornanni suliffeqarnermut tunngasuni
kattuffimmit nassuiarneqarsimasut malillugit suliarineqarput. Immikkoortumi
uani ILO-p najoqqutassiai nassuiarneqarput. Tulliullugu periaaseq
nassuiarneqarpoq najoqqutassiallu nalorninaateqarsinnaasut
pillugit nassuiaammik naggaserneqarluni.
4.1
Suliffeqarnermut nassuiaat
ILO sulineq
pillugu ima naatsumik nassuiaavoq, tassalu misissuiffiup pinerani inuit
minnerpaamik nalunaaquttap akunnerani ataatsimi suliamik ingerlatsisimasut.
Illuatungaatigulli misissuiffiup sivisussusia erseqqissumik nassuiarneqarani,
innersuutaallunili, sivikitsuusariaqartoq – soorlu ulloq ataasiulluni
imaluunniit sapaatip akunnera ataaseq. Innersuutigineqarportaaq, nunami
pineqartumi pissutsit immikkut ittut tunngavigalugit sulisinnaasut
utoqqaassusiata minnerpaaffilerneqarnera nassuiarneqassasoq. Akerlianilli
ukioqqortunerpaaffissamut tunngatillugu innersuussisoqartoqanngilaq.
Naatsorsueqqissaartarfimmi,
qaammammoortumik akissarsiat pillugit nalunaarsuutini (akunnermut nalunaarsuutiniunngitsoq), najoqqutarineqartuni ILO-p
nassuiaatai naleqqutinngillat, taamaattumik Kalaallit Nunaanni sulinermut
tunngasunik nassuiaatit naleqqussartariaqarsimapput. Kalaallit Nunaanni
sulinermut tunngasunik nassuiaasiornerit ILO-mut sulinermut tunngasunik
nassuiaasiornermut sapinngisaq tamaat assingutinniarneqarsimapput.
Tunuliaqutaasunut
piffissap sivisuup sunniuteqarsinnaanera killilerniarlugu suliffeqarnermut
piumasaqaataasoq annertusineqarpoq qaammami ataatsimi minnerpaamik akunnernik
arfineq-pingasunik annertussuserlugu. Piffissamut suliffiusumut 18-it sinnerlugit
ukiulinnut ilinniagaqarsimanngitsunullu akissarsiat akissarsiat (akunnermut)
SIK-mit akigitinneqartut naatsorsuutitut atorneqarput.
Qaammatip
ataatsip iluani minnerpaamik ulloq ataaseq sulisimagaanni sulisimasutut
naatsorsuutigineqassaaq. Ullormut suliffiusumut akunnerit arfineq pingasut,
sapaatit akunneri tallimat ingerlaneranni qaammammi ullut suliffiusut 20-uppata
ullormut 0,4 tiimit piffissami naatsorsuiffiusumi suliffigisimasariaqassallutik,
taamatullu sapaatit akunneri marluk pineqarpata akunnerit marluk suliffigisimasariaqassallutik. Naatsorsuinerit SIK-mi
akissarsiat minnerpaartaat tunngavigineqarput, pineqartuni akissarsiakinnerpaat
amerlanerunissaat naatsorsuutigineqarmat.
Tunngavilersuutit
malillugit Naatsorsueqqissaartarfiup sulisumut nassuiaatai:
· Qaammammi pineqartumi inuk
isertitaqarluni sulisimassaaq imaluunniit imaluunniit sulinikkut
akissarsiaqarsimassaaq qaammammi pineqartumi tulaassanik tunisinikkut
imaluunniit suliffiutimini iluanaaruteqarnikkut akissarsisimassaaq.
· SIK-ip
Naalakkersuisullu isumaqatigiissutaat atuuttoq malillugu ilinniarsimanngitsut
aningaasarsiassaat mikinerpaaq akunnerit arfineq pingasut
isertitsissutigisimassavaa.
· Ukiup naanerani 15-inik ukioqalereersimassaaq.
4.2
Nalunaarsuutinik misissuineq
Kisitsisini
najoqqutarineqartut allaffissornikkut atugassatut pilersitaapput,
taamaattumillu kisitsisitigut paasissutissiorluni atorsinnaanerat killeqarluni.
Akileraarutit eqqarsaatigalugu akissarsiat juunimi decembarimiluunniit nalunaarsorneqarsimanerisa
sunniutaat kisitsisinik paasissutissiornermi atorneqarsinnaanerannit
annikinneruvoq. Taassumalu malitsigisaanik naatsorsuineq
pitsaanerpaamiitsinniarlugu nalunaarsuutinik misissuineq
pingaaruteqarluinnarpoq.
Qaammammut
nalunaarsuutit malillugit aalajangerneqarsinnaanngilaq, akiliutaasoq sulinermut
tunngasuunersoq, imaluunniit sulinermut tunnganani ass.
Isumaginninnermut tunngasuunersoq. Qaammammut nalunaarsuutit tunngavigalugit
sulineq pillugu kisitsisinik naatsorsuisoqassappat isumaginninnermit
tunniuttakkat il.il. piiarnissaat pisariaqarput. Naatsorsueqqissaartarfiup kommunit
isertitanut taarsiissutitut tunniuttagaanut nalunaarsuiffia atorlugu
tamanna pisarpoq. Nalunaarsuiffik atorlugu qaammammut sulinngikkallarnermi
pisartakkat nalunaarsorneqartarput inunnut tigusisunut
immikkoortiterneqarlutik. Tamatuma kingorna qaammammut nassuiaatinut
sukumiisunut qaammatikkaartunut kommuninut immikkoortiterneqartarput.
Ajornartorsiutip
assinga inuussutissarsiutini allani atuuppoq, sulinermut tunngassuteqanngitsunut
A-malillugu isertitatigut akiliutaasartunut
tunngasoq. Ilimagisariaqarpoq, sulineq inuit sulinngitsut inuussutissarsiutinit
pineqartunit akiliutisisartut amerlassusaannut naleqqiullugu
annikitsuinnaasimanissaa, taamaattumik pensionskassinut
napparsimanermut inuunermullu sillimmasiisarfinni sulisut nalunaarsuusiami
ilanngunneqanngillat.
Akiliutaasartut
immikkut ittut, qaammatini arlalinni sulisimanermut tunngassuteqartut, soorlu
sulinngiffeqarnermi aningaasarsiat aamma immikkut angusaqarnermi pissarsiat
–paasiniarneqarput. Paasilluarumallugu inuup pineqartup ukiumi pineqartumi
qaammatit suliffigisimasai tamakkerlugit misissuiffigineqarsimapput.
4.2.1
Sulinermut nalunaarsuutini tulaassilluni tunisineq
2013
ilanngullugu tulaassuiffinnit aalisartunit
piniartunillu tunisinerit nalingi akileraarutinullu akiliigallarnerit
qaammammut nassuiaatinut nalunaarutigineqartarsimapput. Taamatut
nalunaarsuisarnerup kinguneranik suliffeqarfinni taamaattuni sulisut aamma
tulaassisut immikkoortinneqarsinnaasarsimanngillat. Tulaassat nalingat akissarsiatut nalunaarutigineqartarsimavoq.
Tamanna pissutaalluni 2013 ilanngullugu akissarsiat pillugit paasissutissat
annertuallaarput – ingammik suliaqarfinni Aalisarnermi aalisakkanillu tunisassiornermi
niuernermilu.
2014-ip
kingorna tulaassuiviit taamaallaat akileraarutinut
akiliigallarnerit nalunaarutigisalermatigit akissarsisussat aamma tulaassisut
immikkoortinneqarsinnaalerput. Qaammammut akileraarutinut akiliigallarnermut
nalunaarnerit tunisineq tunngavigigaanni, suliffeqarfiutigisap nammineerluni
nalunaarsornerani takuneqarsinnaalertarput qaammatini tulaassivinni tunisat
nalingi akissarsiatut nalunaarutigineqartarmata.
Periuseq
taanna atorlugu 2014-imiit akissarsiat ajunnginnerusumik inernilerneqarput,
kisianni paasissutissat iluarsinerisa ukiut ingerlanerini akissarsiat
ineriartorsimaneri sunnerpaat, ingammik suliaqarfik Aalisarneq aalisakkanik
tunisassiorneq niuernerlu eqqarsaatigalugu - taamaattumik kisitsisit
pineqartut mianersortumik atorneqartariaqarput.
2019-imi
agguaqatigiissillugu qaammammut aalisartut piniartullu tulaassuisut
1.224-usimapput. Aalisarnerup aalisakkanillu tunisassiornerup niuernerullu
iluani sulisut 28,4 pct.-erivaat
sulisullu tamakkerlutik 4,5 pct.-iannik
annertussuseqarput.
4.2.2
Sulisutut nalunaarsorsimanngitsut paasissutissaannik ilanngussineq
Qaammammut
nassuiaatit nalunaarsuutillu suliffeqarnermut tamakkiisumik matussusiinngillat.
Naatsorsueqqissaartarfiup isertitanut nalunaarsuiffia atorlugu suliffillit
allat nassaarineqarlutillu ilanngunneqartarput. Suliffillit ilanngunneqartut
ukiumut suliffeqarsimasut 2-3 pct.-iinik
annertussuseqarput, ukiumut 500-700-ut akornanni
amerlassuseqarlutik. Najoqqutani ilanngunneqartut pingajorarterutaat
minnerpaamik qaammammi ataatsimi sulisimasuupput, 2/3-illu najoqqutani tamani
ilaanngillat.
Najoqqutani
taakku sulisut amigaataasut Naatsorsueqqissaartarfiup isertitanut
nalunaarsuiffiani piumasaqaatinik ataani allaqqasunik naammassinnissimasut
toqqartorneqarlutik nassaarineqartarput:
· Nalunaarsuiffimmi qulaani
misissuineq malillugu pilersitaasumi inuk utaqqisaannaagallartumik sulineq
pillugu sivisunerpaamik qaammatini arfinilinni sulisutut nalunaarsimasoq.
· Isertitanut nalunaarsuiffimmi
annertuumik (isertitat pillugit kisitsisinik paasissutissani isertitat
ataatsimoortinneqarneranni deciilit nassuiaataat
malillugit) A-malillugu isertitalittut
nalunaarsimasuussaaq imaluunniit suliffiutimini
nalunaarutigereersimanngisaminik isertitaqarsimassalluni, siornatigut
qaammammut nassuiaatit malillugit nalunaarsorsimanngitsumik
(akissarsiaanngitsutut kingusinnerusukkulluunniit sulinermut
tunngassuteqanngitsutut isertitatut). Qaqugu isertitat ”annertuut” pineqartut
qaammatit amerlassusaat tunngavigalugit killissarineraat
allanngorartinneqassaaq, inuk pineqartoq sulisutut imaluunniit
suliffissarsiortutut nalunaarsoriigaasimappat.
· Inuk qaammatini arlalinni
suliffissarsiortutut nalunaarsortittartoq sulisutut isiginiarneqarsinnaanngilaq
(tamanna kisimi inuussutissarsiummik aalajangersimasumik ingerlatsisutut
nalunaarsorsimanngitsumut atuuppoq).
2019-imi
sulisut najoqqutani ilanngunneqartut agguaqatigiissillugit qaammammut
562-iupput, taakkunannga 543-t namminersortuullutik. Isertitanut
nalunaarsuiffimmi isertitat A-t sulisitsisuni kikkuni
katersorneqarsimaneri takuneqarsinnaanngimmat, suliffillit ilanngunneqartut
suliaqarfimmi Paasissutissaqanngitsunut inissinneqarput. Suliffillit
ilanngunneqartut akornanni namminersortut nammineerluni nalunaarusiami suliffeqarfiup
normua (CVR-normu) atorlugu suliaqarfinnut
immikkoortiterneqarput. Namminersortut suliffeqarfimmi normuannik
ilanngussisimanngikkaangata tulaassuinernilli nalunaarusiorsimagaangata Aalisarnermut
aalisakkanillu tunisassiornermut niuernermullu suliaqarfimmut
ilanngunneqartarput. Paasissutissaqanngitsuniipputtaaq suliffiup
normuannik imaluunniit tulaassuinermik nammineq nalunaarusiami
paasissutissiisimanngitsut.
2015
sioqqullugu kisitsisit paasissutissat atorneqartunut suliffeqarfiit Danmarkimut
nalunaarutigineqarsimasut ilanngillat. Siusinnerusukkut allaaserineqareersutuut
2014-imi piffissamilu siusinnerusumi ilanngussat sulisitsisut paasissutissanik
tunniussisimanngitsut Paasissutissartaqanngitsut-nut
inissinneqartarput. Taakku amerlanersaat tassaapput naalagaaffiup
suliffeqarfiutai, ass. politiit pinerluttunillu
isumaginnittut. 2015-ip kingorna pitsaanerusunik paasissutissanik
peqartoqalermat sulisut 450-500-t Pisortat allaffissornera aamma
kiffartuussinerannut nuunneqarput siornatigut Paasissutissartaqanngitsuniittarsimasut.
Paasissutissat iluarsinerannik tamanna taaneqartarpoq taamaattumillu 2015
sioqqullugu pisortani sulisimasut 500-t angullugit ikinaarneqartarsimanissaat
ilimagineqarpoq. 2014-imit 2015-imut pisortaqarfinni sulisimasut nikissimannginnissaat
ilimagineqarpoq.
4.3
Suliffillit pillugit nalunaarsuiffik
Nalunaarsuutit
misissukkat inuussutissarsiummillu aalajangersimasumik ingerlatsisutut
nalunaarsorsimanngitsut malillugit sulineq pillugu nalunaarsuiffik
pilersinneqarpoq, sulineq pillugu kisitsisitigut paasissutissanut tunngaviuvoq.
Nalunaarsuiffik innuttaasunut najugaqavissunut nalunaarsuiffiuvoq – ukiup
pineqartup aallaqqaataani naaneranilu Kalaallit Nunaanni najugaqartut aamma ukiup
naanerani 15-ileereersimasut nalunaarsorneqarsimapput.
Takussutissiaq
4.1-imi pineqartut amerlassusaat immikkoortillugit takuneqarsinnaapput,
ataatsimut amerlassusaat innuttaasunut najugaqavissunut tunngavoq.
Takussutissiami takutinneqarpoq 2019-ip naanerani amerlassutsip 4 pct.-ia innuttaasunut
najugaqavissunut tunngasuunngitsoq.
Takussutissiaq 4.1. Innuttaasut najugaqavissut
|
2015 |
2016 |
2017 |
2018 |
2019 |
Ukiup aallartinnerani innuttaasut, minnerpaamik 14-inik ukiulinniit................................... |
44.896 |
44.871 |
44.915 |
44.883 |
45.014 |
Ukiup naanerani innuttaasut, minnerpaamik 15-inik ukiulinniit |
44.065 |
44.081 |
44.134 |
44.258 |
44.341 |
Najugaqavissut, ukiup naanerani minnerpaamik 15-inik ukiulinniit .................................. |
42.610 |
42.488 |
42.673 |
42.670 |
42.779 |
Suliffeqarneq
pillugu nalunaarsuiffimmi paasissutissat makku pigineqarput; akissarsiat,
akileraarutinut tunngasut aamma suliffigisap inuussutissarsiummi
sorlerniinnersoq, taamatullu paasissutissartaqarluni pineqartup atorfininnera suliffigivisatut imaluunniit saniatigoorisatut
suliffiunersoq. Atorfik qaammammi pineqartumi akissarsiffiginerpaasimasatut
nalunaarsimasaq tassaavoq suliffigivisaq, suliffiit
allat qaammammi pineqartumi saniatigut sulinertut nassuiarneqarput.
Nalunaarsuiffimmi aamma inooqatigiinnut sinerissamilu agguataarsimanermut
paasissutissanik peqarpoq.
4.4
Kisitsisaataasivik
Naatsorsueqqissaartarfiup
kisitsisaataasivia bank.stat.gl suliffeqarnermut tunngasunik arfineq pingasunik
assigiinngitsorpassuarnik imalinnik tabeleqarpoq. Tabelit taakku atorlugit
nammineq sulinermut tunngasunik paasissutissanik pisariaqartitanik
aallertoqarsinnaavoq. Tabelit titartakkallu tamarmik kisitsisaataasivimmeersunik
kisitsisitaqarput. Najoqqutat tamarmik tabelit aamma titartakkat ataani
allaqqapput.
4.5
Najoqqutassatut nalorninaateqarsinnaasut
Nalunaarsuiffiit,
suliffeqarneq pillugu kisitsisitigut paasissutissiornermi tunngaviliisuusut,
allaffissornikkut nalunaarsuutinit annertuunit pilersitaasut, pilersitaasut,
soorunami nalorninaateqarsinnaasunik
akoqarsinnaasarput. Taakkunani pingaarutillit uani saqqummiunneqassapput.
Sulineq
pillugu kisitsisitigut paasissutissiorneq tamavimmi sulisitsisut qaammatikkaartumik
akissarsiat allallu pillugit nalunaarutaannit tunngaveqartumik
pilersitaasarmat, qaammatikkaartumik nalunaarutigineqartut ilumut
eqqorluinnartuunersut, kisitsisitigut paasissutissat pitsaassusaasa
aallaavigilluinnarpaat. Taamaattumik suliffeqarfinni ataasiakkaani
aningaasarsisarfiit pisarnerinik periaaseqarneq nalornisitsilernermik
malunnaatilimmik pilersitsivoq.
Immikkoortoq
4.2-mi nalunaarsuutit misissorneri pillugit allaaserisami nalunaarsukkat
inaarnerini ajornartorsiut tamanna malugineqavissorpoq. Ingammik immikkut
ittunik akissarsiat ataasiakkaat uppernarsarniarnerannut piffissaaluit
atorneqarput, qaammatini arlalinni sulisimanermut tunngasut soorlu
sulinngiffeqarnersiutit aamma immikkuullarissumik angusaqarsimanermi
aggornersiat.
Nalunaarsuutit
annertussusiannut katitigaanerannullu peqquteqartumik
naatsorsuutigisariaqassaaq, ataasiakkaatigut immikkut ittunik akiliinerit
ilaatigut uppernarsineqarsinnaanngitsut arlaqarnissaat taakku nalorninaateqarsinnaasutut isigisariaqarput. Tamanna
qularnanngitsumik annertunerusumik qaammatikkaartumik akissarsiat katinnerinut
sunniuttussaavoq, kisiannili naatsorsuutigisariaqarpoq, akornutitut pineqartoq
sulineq pillugu naatsorsukkanut sunniuteqarpallaarnavianngitsoq.
Aningaasarsiat
decembarimi katinnerisa kukkunersiornissaat pingaaruteqarnerusarpoq,
qaammammimi tassani sulinngiffeqarnersiutissat pisarneq malillugu
nalunaarsorneqartarmata. Taamaattumik decembarimi qaammammut akissarsiat -
kvartalit sisamaanni - annertunerulersinnaapput. Kvartalini allani
kisitsisit pineqartut annikinnerullutik. Taamaattumik agguaqatigiissillugu
qaammammut kvartalikkaartumik akissarsianik sanilliussinermi tamanna
eqqumaffigineqartariaqarpoq.
Nalorninaateqarsinnaasutut taaneqarsinnaasutut ipput pisortaqarfiit isertitanut
taarsiutitut akiliutaasa nalunaarsorneri, nalunaarsuutit misissornerini
kommunit sulinermut sanilliunneqarsinnaasutut akiliutigisartagaat
akissarsiaanngitsut immikkulli paasiniarlugit inissittariaasut. Isertitanut
taarsiutitut akiliutit qaammatinut nalunaarsuiffinnut
tunngassuteqartariaqanngillat; Assersuutigalugu akiliutit qaammatini arlalinni
nalunaarsuiffimmiissinnaasarput. Paasissutissat nalilersorneqarluaraluartut
pisortat sulinngikkallarnerni tunniuttagaat sulinermut nalunaarsuutini
kukkussutaasinnaapput.
2013
ilanngullugu aalisartut piniartullu tulaassaat tunisat nalingi tamarmiusut
naatsorsuutigineqartarsimapput. Tassa tulaassanik tunisineq aningaasarsiatut
isigineqarsimalluni. Taamaattumik 2014 sioqqullugu aalisartunit piniartunillu
qaammammut aningaasarsiatut nalunaarutigineqarsimasut annertuallaarput.
2014-imi paasissutissanik iluarsiinerup kingunerisaanik aalisartut piniartullu
aningaasarsiaat aaqqipput. Taamaattumik aningaasarsianik misissueqqissaarnermi
kisitsisit ineriartorsimaneri mianeralugit atorneqassapput ingammik
suliaqarfimmi aalisarnermi aalisakkanik tunisassiornermi niuernermilu
sulisimasut eqqarsaatigalugit, kisianni aamma sumiiffinni assigiinngitsuni
piniartut aalisartullu tulaassillutik tunisiffigisartagaanni. Nalunaarsuinermik
allanngortitsineq sulisut allanngornerannik annertunerusumik sunniuteqanngilaq.
Suliassap
taama isikkoqarnera pissutaalluni suliamut ilanngussanik atassutilinnik nalorninaateqartoqarpoq. Nammineerluni nalunaarsuutini –
tassalu isertitanut nalunaarsuiffiit – ukiumoortumik naatsorsugaasarput,
nalunaarsuutit taakku malillugit sulinermut ilanngussat qanga pisarnersut
nalunaarsussallugit ajornarpoq. Inuk ataaseq qaammatit amerlanngitsut
ingerlaneranni akissarsianik annertungaatsiartunik ukiumut katersugaqarsinnaavoq,
taamaassimappat pineqartoq ukiumi pineqartumi qaammatit aqqaneq marluk
tamakkerlugit sulisimassasoq kukkulluni paasineqarsinnaalluni. Paarlattuanilli
inuk ataaseq qaammatit aqqaneq marluk tamakkerlugit sulillattaarsimasinnaasarpoq,
sulinerminili isertitai ikittuinnaappata ilanngunneqanngitsoorsimasinnaavoq.
2015
sioqqullugu Danmarkimit sulisitsisut nalunaarsorsimannginnerat pissutaalluni Pisortani
ingerlatsineranni kiffartuussinerannilu 2014-imi ukiunilu siuliini
agguaqatigiissillugu qaammammut sulisut 500-t angullugit
ikippallaartarsimanissaat ilimagineqarpoq, immikkoortoq 4.2.2 takuuk. 2015
sioqqullugu taakku Paasissutissartaqanngitsunut ilanngunneqartarmata
nalunaarsuutit sulisimasunut sunniuteqanngillat.
Qitiusumik
Suliffeqarfinnik Nalunaarsuiffik (CVR) atorlugu suliffeqarfiit ataasiakkaat
inuussutissarsiorfinni paasissutissaat aaneqarput, taamaasilluni suliffillit
inuussutissarsiutinut immikkoortiterneqarsinnaalerlutik. CVR-imi suliffeqarfiit
nalunaarsorsimasut tamarmik suliaat pingaarnerit malillugit suliaqarfinnut
inissitsiterneqartarput. CVR imminermini naapertuilluartumik suliaavoq.
Periuserli aamma killeqarpoq, pingaartumik suliffeqarfiit assigiinngiissitaartunik
suliaqartuugaangata, suliaqarfinnut assigiinngitsunut immikkoortitertarialinnut.
Nalorninaateqartitsisinnaasorlu
minnerpaamiitinniarlugu suliaqarfiit naatsorsuutaat naleqqussarneqarput,
tassani suliffeqarfiup pingaarnertut suliaa malillugu inuussutissarsiorfinnut
immikkoortiterneqarlutik, takuuk najoqqutanut nassuiaat immikkoortoq 3-mi.
Pisortani
sulisitsisoqarfiit annerit tassa Namminersortut kommuneqarfiillu, taakkunani
sulinermut ingerlatsiviit annertuut arlalissuit soorlu ilinniartitsineq,
peqqinnissaqarneq allaffissorfiillu ingerlanneqarput. Sulisitsisutulli
akissarsiaqartitsisutut ataatsimut sulisitsisutut ingerlapput, taamaattumik
sulineq immikkoortuni ataasiakkaani – nalunaarsuutinut atorneqartunut –
ingerlatat malillugit inuussutissarsiutinut aggulussinnaanngillat.
Sulisitsisuni taakkunani sulineq tamarmiusoq Pisortani ingerlatsinermi
kiffartuussinermilu immikkoortortaligaavoq. Pisortat suliffeqarfiutaat
pillugit paasissutissat annertunerusut Naatsorsueqqissaartarfiup
saqqummersitaani Pisortaqarfinni atorfilinni atuarneqarsinnaapput.
Pisortaqarfinni atorfillit pisortat akissarsisitsinernut nalunaarsuutaat aamma
sulineq pillugu kisitsisitigut paasissutissat tunngavigalugit
suliarineqarnikuupput suliffeqarnermilu kisitsisinut
sanilliunneqarsinnaanngillat.